"Kể chuyện” & Bằng chứng (P.3): Thông điệp ý nghĩa 'xây' trên những lập luận ngụy biện
Một quan điểm có ích không chỉ ở thông điệp nó truyền tải, mà còn ở những lập luận xây dựng nên thông điệp đó
Trong hai phần trước của loạt bài viết này (P.1 và P.2), chúng ta đã thảo luận luận điểm 1️⃣ và luận điểm 2️⃣ được diễn giả trong Reel này đưa ra. Toàn bộ luận điểm của diễn giả được trình bày lại ở dưới.
1️⃣Chạy bộ nhiều hơn giúp con người sống có chất lượng hơn, nhưng không giúp họ sống thọ hơn, mà còn có thể giảm tuổi thọ. Đánh giá: 0/5👎
2️⃣Lí do là bởi: 1) vận động nhiều khiến trao đổi chất diễn ra nhiều hơn, khiến tế bào thay thế nhiều hơn; 2) tế bào được lập trình để chỉ có thể phân chia trong một số lần nhất định; 3) trao đổi chất nhanh hơn khiến chúng ta sử dụng hết số lần phân chia đó nhanh hơn; 4) sử dụng hết số lượt phân chia tế bào là nguyên nhân giảm tuổi thọ. Đánh giá: 0/5👎
3️⃣Mặt tích cực vận động nhiều là giúp cơ thể “lưu thông máu huyết” và khiến “tinh thần rất là sảng khoái’, từ đó tăng chất lượng sống
4️⃣Duy trì tập luyện ở mức độ đều đặn và vừa phải sẽ giúp cân bằng giữa “gia tăng chất lượng sống” với “giảm bệnh tật”, từ đó giúp tăng tuổi thọ
5️⃣Con rùa và con lười có tuổi thọ lớn hơn, trong khi những con nhanh hơn thường có tuổi thọ ngắn hơn.
Trong bài viết này, T3 sẽ thảo luận những luận điểm cuối cùng và đưa ra những suy nghĩ cuối cùng về Reel này.
Mặt tích cực vận động nhiều là giúp cơ thể “lưu thông máu huyết” và khiến “tinh thần rất là sảng khoái’, từ đó tăng chất lượng sống
“Lưu thông máu huyết” là khái niệm diễn giả trong Reel sử dụng để ám chỉ những lợi ích về thể chất mà tập luyện mang lại.
Đây thực chất là một cách gọi tên khác của phản ứng “trao đổi chất” diễn ra trong cơ thể khi tập luyện, nhưng mang màu sắc ‘cổ kim’, ‘thần bí’ hơn, cũng như để tránh sử dụng lại khái niệm “trao đổi chất” đang được sử dụng với sắc thái tiêu cực.
Dễ hiểu khi có vẻ diễn giả là một người truyền bá những tư tưởng và triết lý sống mang màu sắc phương Đông, và không muốn làm suy yếu chính luận điểm của mình (hoặc chỉ đơn giản là diễn giả không có đủ hiểu biết về sinh lý người, nhưng chắc không phải vậy đâu khi anh ta còn biết đến lão hóa ở cấp độ tế bào mà).
Đúng, tập luyện giúp thúc đẩy trao đổi chất trong cơ thể, giúp bạn tiêu hao năng lượng và đem lại những tiến bộ về thể chất. Để giúp các bạn ôn lại bài, cả tập luyện Kháng lực hay Thể lực đều thúc đẩy hoạt động trao đổi chất, nhưng có những điểm tương đồng và khác biệt.
Trong ngắn hạn, cả tập luyện Kháng lực và Thể lực có chung những biểu hiện sinh lý như: kích hoạt hệ thần kinh Giao cảm (khiến bạn hưng phấn và sẵn sàng để vận động mạnh), tăng lưu thông máu về các vùng cơ bắp đang vận động, tăng nhịp tim (để bơm máu đến cơ bắp), v.v.
Mặt khác, trong dài hạn, mỗi hình thức tập luyện sẽ dẫn đến những thay đổi đa dạng trong cơ thể: tập luyện Kháng lực sẽ khiến Cơ bắp và Xương khớp phát triển về kích thước cũng như sức mạnh, trong khi tập luyện Thể lực (như tập chạy bộ) sẽ cải thiện sự bền bỉ của cơ thể thông qua cải thiện khả năng vận chuyển máu, Oxy và chất dinh dưỡng đến cơ bắp của cơ thể.
🔗Những kiến thức cơ bản trên đều đã được thảo luận một cách hệ thống và dễ hiểu trong cuốn “Khỏe, Bền, Săn chắc” của T3, các bạn có thể tìm đọc.
“Sảng khoái tinh thần” là cách diễn giả trong Reel mô tả những lợi ích đến tâm lý và cảm xúc mà tập luyện mang lại. Một lần nữa, khái niệm được sử dụng khá là mơ hồ, mặc dù ở điểm này, T3 sẽ châm chước vì có thể diễn giả không thể ‘thi triển’ hết kiến thức của mình do giới hạn thời lượng của buổi phỏng vấn.
Đúng, tập luyện có thể đem lại nhiều lợi ích cho sức khỏe não bộ, tâm lý và trí tuệ. Tập luyện giúp thúc đẩy các hoạt động chuyển hóa hướng đến bảo vệ tế bào thần kinh trong não bộ, giúp cải thiện trí tuệ và ngăn ngừa hiện tượng sa sút trí tuệ theo tuổi già. Vận động và tập luyện thường xuyên có thể giúp bạn cải thiện các biểu hiện lo âu và trầm cảm. Tập luyện ngay sau hoặc ngay trước khi tiếp nhận một thông tin có thể giúp bạn ghi nhớ tốt hơn. Điều thú vị là những VĐV chuyên nghiệp sau khi nghỉ hưu cũng có nguy cơ tử vong vì các vấn đề tâm lý thấp hơn so với dân số phổ thông, vd: ↓32% như được ghi nhận trung bình ở các cực VĐV Olympic Hoa Kỳ..
🔗Tổng thể bằng chứng về lợi ích cải thiện trí nhớ của tập luyện được thảo luận cụ thể trong Tập San Tháng 10/2023
Kết luận
Đây là luận điểm của diễn giả mà T3 đánh giá là ít có vấn đề nhất (ngoại trừ cách sử dụng ngôn ngữ mập mờ). Những lợi ích của tập luyện được thảo luận ở trên có cơ sở bằng chứng khoa học vững chắc, và có lẽ quan trọng hơn là có thể được nhận thấy ngay lập tức bởi những người có tập luyện. Nhìn chung, luận điểm này ăn khớp với thông điệp chính của diễn giả, nhưng đặt trong toàn cảnh nội dung của Reel không khác gì chiêu “vừa đấm vừa xoa” để tỏ ra ‘cân bằng’ và ‘khách quan’.
Điểm số: 1/5 👍
Duy trì tập luyện ở mức độ đều đặn và vừa phải sẽ giúp cân bằng giữa “gia tăng chất lượng sống” với “giảm bệnh tật”, từ đó giúp tăng tuổi thọ
Đây có lẽ là kết luận, thông điệp chính mà diễn ra muốn truyền tải, dựa trên những luận điểm trước đó. Mấu chốt của thông điệp này là ‘cân bằng’ giữa lợi ích ‘tăng chất lượng sống’ với ‘nguy cơ bệnh tật’ mà diễn giả (theo nhận định của T3) cho rằng đến từ tập luyện. Nhận định này khả năng cao là chính xác, dựa trên luận điểm trước đó của diễn giả, cho rằng tập luyện nhiều hơn đẩy nhanh tốc độ lão hóa (trong khi bằng chứng khoa học cho thấy điều hoàn toàn ngược lại).
T3 đồng tình với tinh thần của thông điệp, nhưng phản đối cách nó được xây dựng. Đúng, để thu được lợi ích tối đa đối với sức khỏe, khối lượng tập luyện mà bạn cần tập luyện thực chất khá thấp so với khi bạn muốn thúc đẩy tiến bộ về thể chất (mà T3 trước đó đã giải thích tại đây). Tuy nhiên, những lập luận mà diễn giả đã sử dụng để đi đến kết luận ở trên không hề đúng, và có thể góp phần lan truyền những quan niệm sai lệch về tập luyện, và quan trọng hơn hết là không hề có ích trong bối cảnh hiện tại.
Một chủ đề có thể được liên tưởng là: “Tập luyện như thế nào là ‘đủ’?”. Nếu bạn chưa từng tập luyện nhưng bắt đầu chạy 10km/ngày, chắc chắn bạn sẽ gục ngã trước khối lượng tập luyện nhiều như vậy và cạch mặt tập luyện tới già; mặt khác, nếu bạn đã xây dựng một thể trạng tốt qua nhiều năm tập luyện có tăng tiến một cách thông minh, 10km/ngày có thể là một khối lượng tập luyện cao nhưng vừa sức với bạn.
“Đủ” ở đây sẽ tùy vào thể trạng hiện tại của bạn. Và nếu như bạn giống như nhiều người khác sống trong xã hội hiện đại, trong một môi trường ngày càng hạn chế vận động thể chất (và thúc đẩy tình trạng tăng cân không kiểm soát), khả năng cao là thể trạng của bạn hiện tại rất thấp. Nghe theo lời khuyên trên có thể khiến bạn thỉnh thoảng động chân động tay một chút để tỏ ra ‘healthy’, nhưng vô hình chung nó có thể khiến bạn tránh tập luyện với khối lượng và cường độ cao hơn vì lo ngại nó khiến bạn ‘vào viện dưỡng lão’ sớm, trong khi đó (kết hợp với những thói quen sinh hoạt lành mạnh khác) lại chính là thứ bạn cần để cải thiện sức khỏe và thể chất của mình.
Lập luận của diễn giả dường như có thể tìm được điểm tương đồng với một luồng quan điểm khác, cho rằng “cơ thể con người rất mong manh và dễ vỡ” và bạn cần phải chăm chút nó một cách chuẩn xác để nó khỏe mạnh và bình thường. Đây có lẽ cũng thường là xuất phát điểm, cái mồi câu để móc những người nhẹ dạ cả tin vào những liệu pháp “tối ưu hóa” hay hứa hẹn giải quyết những vấn đề mà họ không biết rằng họ (không) có.
Những lối tư duy như vậy bỏ qua một thực tế là: cơ thể con người có khả năng thích nghi và phát triển tuyệt vời (nếu như bạn tạo điều kiện cho nó). Cách thức để làm điều này - những nguyên tắc cơ bản liên quan đến dinh dưỡng và tập luyện hướng đến sức khỏe và phát triển thể chất - thực chất không hề mới, và bạn có nhiều lựa chọn hơn những gì những KOL trên mạng xã hội muốn bạn nghĩ. Thứ bạn nên làm hơn là, lựa chọn những cách phù hợp với sở thích và khả năng của bạn, theo đuổi nó một cách kiên trì, và tăng tiến nó theo thời gian.
Tất nhiên là bạn hoàn toàn có thể tăng tiến việc tập luyện của mình đến một mức độ nhất định rồi dừng lại. Như có đề cập ở trên, bạn không cần tập nhiều để khỏe, và rất hiếm có trường hợp nào trong cuộc sống đòi hỏi bạn Squat 200kg hay chạy 10km trong dưới 50 phút cả. Sức lực và thời gian của bạn lúc này có thể được dành cho theo đuổi những thứ đem lại ý nghĩa cho cuộc sống của bạn.
Và cũng nhắc lại một lần nữa, tập luyện chỉ là một khía cạnh trong một ‘chương trình’ “sống khỏe sống thọ” (nhẹ nhàng đặt gạch ‘bản quyền’ 🤣). Tập luyện không phải là một thứ bạn làm trong 8 - 12 tuần rồi thôi; như được đề cập ở trên, lợi ích của tập luyện tỏ ra rõ rệt nhất khi theo đuổi trong dài hạn. Tập luyện cần trở thành một phần của lối sống, tồn tại hài hòa với những thành phần khác trong cuộc sống hàng ngày của bạn.
Điểm số: 0.5/5 🤷
❓Con rùa và con lười có tuổi thọ lớn hơn, trong khi những con nhanh hơn thường có tuổi thọ ngắn hơn?
Đây là một lập luận hoàn toàn có tính “dắt mũi” và kể chuyện, không có giá trị giáo dục hay nâng cao nhận thức.
Ngay cả lập luận kiểu này cũng hoàn toàn bất hợp lý. Nó giống như so sánh con chim và con khỉ về khả năng bay vậy (mặc dù con khỉ nếu cho nó thêm khoảng vài chục triệu năm để tiến hóa chắc nó cũng biết xây dựng máy bay để bay đó). Đặc điểm sinh lý của mỗi loài có sự khác biệt rõ rệt, nên đem chúng ra so sánh bằng một phép thử vốn thiên vị một loài hơn hoàn toàn khập khiễng. Còn nếu nói về tuổi thọ, nhận thức về “thời gian” của mỗi loài khác nhau. Giống như so sánh giữa tuổi của chó với tuổi của người vậy: một năm tuổi người bằng 7 năm tuổi chó; hay, so sánh giữa ‘chuột thí nghiệm’ với người, một ngày của một con chuột bằng 40 ngày của người.
Nhắc đến chuột và người, một ví dụ minh chứng cho sự khập khiễng này trong chính quá trình ứng dụng ‘khoa học’ vào thực tiễn liên quan đến chủ đề: nhịn ăn gián đoạn giúp gia tăng tuổi thọ.
Các bằng chứng được viện dẫn khá phổ biến về chủ đề này đến từ những nghiên cứu trên chuột🐁: những con chuột bị giới hạn lượng ăn và lượng Calo nạp vào hàng ngày sống lâu hơn rõ rệt so với những con chuột khác. Tuy nhiên, nhiều người (thường là những KOL truyền bá các phương pháp ‘nhịn ăn gián đoạn’) thường không biết (hoặc cố tình phớt lờ) sự khác biệt cơ bản về bản năng sinh sống của chuột trong phòng thí nghiệm so với người.
Trong phòng thí nghiệm, bản năng tự nhiên của chuột là ăn không giới hạn; tức trong toàn bộ thời gian khi thức và có đồ ăn, lũ chuột chỉ có ăn thôi. Điều này khác với thói quen sinh hoạt hàng ngày của người, thường là ăn theo bữa, 3 bữa trong một ngày và thường không ăn vặt giữa các bữa (dù vậy, môi trường sống hiện đại cho phép dễ dàng tiếp cận thực phẩm giàu năng lượng và kích thích vị giác dường như có xu hướng khiến sinh hoạt của nhiều người giống với chuột hơn).
Việc bắt những con chuột ăn theo bữa vô hình chung khiến chúng ăn ít đi, và có thể tạo ra trạng thái thâm hụt năng lượng. Đó cũng là điều được ghi nhận khi các phương pháp ‘giới hạn khung giờ ăn’ được áp dụng trên người, dẫn đến giảm cân và cải thiện các dấu hiệu về sức khỏe chuyển hóa, tim mạch. Mặc dù các nghiên cứu hiện tại vẫn đang tìm tòi những cơ chế có thể ủng hộ những lợi ích của ‘giới hạn khung giờ ăn’/’nhịn ăn gián đoạn’ độc lập với giảm cân, khả năng cao là, những lợi ích mà những phương pháp trên đem lại đến từ việc tạo ra trạng thái thâm hụt năng lượng, dẫn đến giảm mỡ thừa và cải thiện sức khỏe chuyển hóa.
Tuy nhiên, cũng lại có không ít người dường như đưa điều này đi quá xa và kiên quyết biến ‘nhịn ăn gián đoạn’ thành một ‘lẽ sống’. Mặc dù với những lợi ích được đề cập ở trên, ‘nhịn ăn gián đoạn’ có thể không khiến bạn sống lâu hơn khi mà thứ mà cơ thể loại bỏ lúc này không chỉ là Mỡ thừa (đây là nội dung của một giả thuyết gọi là “Clean Cupboard Hypothesis”, từng được đề cập tại đây).
Điểm số: 0/5 👎
Đánh giá tổng kết
Tổng kết lại, theo T3, chỉ có 1.5/5 luận điểm trong Reel này thực sự chính xác hay có ích. Như được đề cập ở trên, luận điểm về “mặt tích cực của vận động nhiều” là luận điểm không thực sự có vấn đề khách quan nào, và T3 chỉ đồng tình với tinh thần của thông điệp của diễn giả (nhưng không phải cách nó được truyền tải).
Đại đa số thông tin mà diễn giả đưa ra đều không có dẫn chứng cũng như sử dụng những khái niệm thiếu chính xác, kết hợp với lối diễn đạt ‘kể chuyện’ và những hình ảnh so sánh mang tính ‘dắt mũi’, mị dân. Đến từ một người ở vị trí gây ảnh hưởng, một người đi giáo dục những người khác, những phát ngôn trong Reel có sức lan tỏa lớn, nhưng có thể góp phần lan truyền những hiểu biết sai lệch về sức khỏe và thể chất. Hành xử như vậy là vô trách nhiệm (đặc biệt với một người liên tục tự xưng là “thầy”).
Một số suy nghĩ sau cùng
‘Dọn rác’ thường tốn công hơn ‘xả rác’.
Đi xử lý ‘bullshit’ luôn tốn thời gian và công sức hơn so với lan truyền chúng, nhưng ai đó phải làm việc này. Đây là một trong những thách thức chính mà những người truyền tải thông tin khoa học chân chính thường gặp phải khi đấu tranh với làn sóng thông tin sai, giả, và ‘ngụy khoa học’ trên mạng xã hội. Một Reel kéo dài 60 giây, nhưng công đoạn tạo nên một nội dung phản biện lại những luận điểm trong đó có thể mất lượng thời gian gấp 1000 lần - thời gian đáng lý có thể được dành cho những công việc đem lại nguồn lợi tài chính lớn hơn. Tuy nhiên, ai đó phải đảm nhận công việc này; cách duy nhất để đấu tranh với những thông tin sai lệch là những thông tin chính xác, và lan tỏa chúng.
Vì vậy, nếu các bạn thấy series bài viết này có ích, T3 hi vọng các bạn hỗ trợ lan tỏa chúng. Like👍, Share🌐, Bình luận💭, những thứ mà các bạn hay làm trên MXH. T3 sẵn lòng đón nhận những thông tin phản hồi, góp ý, hay phản biện với lập luận và bằng chứng đầy đủ. Những phản hồi có tính xây dựng sẽ góp phần giúp T3 cải thiện chất lượng nội dung cũng như góp phần xây dựng một môi trường đối thoại lành mạnh, hữu ích hơn cho tất cả mọi người.
Tập luyện không chỉ để khỏe
Như đã được đề cập ở phần trước và giải thích cụ thể hơn ở bài viết này, các bằng chứng khoa học đến thời điểm hiện tại cho thấy bạn thực chất không cần tập luyện nhiều để thu được lợi ích đáng kể về sức khỏe. Tuy nhiên, một câu hỏi có thể đặt ra là: Liệu tập luyện nhiều hơn ngưỡng mức cần thiết cho sức khỏe còn có ý nghĩa? Liệu theo đuổi những cột mốc về thành tích như nâng được mức tạ nặng hơn, xây dựng hình thể đẹp hơn, hay chạy xa hơn, nhanh hơn có đem lại giá trị gì cho cuộc sống của một người tập không vì mục đích thi đấu?
Rốt cục, câu trả lời này phụ thuộc vào việc, điều gì đem lại ý nghĩa và niềm vui trong cuộc sống của bạn. Còn theo mình, câu trả lời là “Có”, và có lẽ những người đã và đang tập luyện lâu năm có thể cảm thấy tương tự.
Tập luyện trước tiên là một hình thức giải trí lành mạnh, một thứ đem lại niềm vui, một đam mê để theo đuổi trong cuộc sống. Nó góp phần khiến cuộc sống thú vị và bớt đơn điệu hơn.
Tập luyện có thể mang một mối liên kết với cảm xúc và tinh thần của người tập. Thời gian dành cho tập luyện có thể là thời gian duy nhất trong ngày mà họ cảm thấy cuộc sống nằm trong khả năng kiểm soát của họ, để họ tự trấn an và bình tâm, trước khi trở lại cuộc sống thường nhật.
Tập luyện là một cách một người có thể chủ động chống lại sự thoái trào của tuổi tác. Một người trong phần lớn thời gian của độ tuổi trưởng thành có thể duy trì sức khỏe tốt mà không cần phải tập luyện, khi mà cơ thể vẫn còn khả năng tự duy trì và tái tạo. Tuy nhiên, thời gian luôn đuổi kịp chúng ta, sớm hay muộn. Mỗi người chúng ta đều sẽ bắt gặp tình trạng lão hóa, cùng với những biểu hiện hao mòn về thể chất của nó. Thứ mà chúng ta có thể kiểm soát được là “khi nào” nó xảy ra, và ‘xuất phát điểm’ về thể chất của chúng ta khi nó bắt đầu. Tích cực xây dựng thể chất từ sớm sẽ đem lại cho bạn lợi thế ở cả hai điều này, giống như tích lũy tài sản để ‘về hưu’ vậy.
Mình nghĩ hiện tại mọi người đang quá quan tâm đến việc tồn tại lâu hơn, thay vì sống lâu hơn. Hơn nữa, bạn có thể lập luận một cách thuyết phục là, tuổi thọ không có ý nghĩa nếu như bạn không còn khả năng trải nghiệm nó. Nếu bạn sống được đến 90 tuổi nhưng mất hết mọi khả năng sinh hoạt bình thường từ tuổi 70, rõ ràng 20 năm còn hấp hối trên đời sẽ giống như tra tấn hơn. Nếu đó là viễn cảnh, cho dù tập luyện nhiều hơn khiên tuổi thọ giảm đi vài năm nhưng thực sự duy trì khả năng sống lâu hơn, có lẽ đó cũng là giá đáng để đánh đổi.
Có những cách tập luyện ‘thiếu lành mạnh’
Mặc dù đem lại nhiều lợi ích cho sức khỏe và thể chất, tập luyện, như nhiều công cụ khác, có thể bị sử dụng sai cách và không những không có lợi mà còn có thể đem lại những ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe. Dưới đây là 3 khía cạnh minh họa cho điều này.
Tập luyện quá mức
Điều này có thể được hiểu theo hai hướng. Thứ có thể được liên tưởng đến đầu tiên là tập luyện với khối lượng và cường độ quá lớn so với khả năng đáp ứng hiện tại của cơ thể. Tất nhiên, khi đạt một trình độ đủ cao, bạn sẽ không thể tránh khỏi những giai đoạn tập với cường độ và khối lượng lớn nhằm thúc đẩy tiến bộ về thể chất, gây mệt mỏi đáng kể về thể chất và tinh thần. Tuy nhiên, những giai đoạn đó chỉ chiếm một tỉ lệ nhỏ trong hành trình tập luyện với phần lớn người tập. Trong thời gian còn lại, không có gì sai khi bạn chỉ tập luyện mang tính duy trì, hay thậm chí ‘nghịch ngợm’ và thử nghiệm với những hình thức tập luyện mới. Rốt cục, để trở nên bền vững, tập luyện nên là một thứ đáng tận hưởng. Dù sao phần lớn các bạn đọc của T3 sẽ không bước lên sàn thi đấu (ít nhất trong tương lai gần), nên việc gì phải căng.
Nói đến đến niềm vui trong tập luyện, một thứ có tiềm năng đánh cắp niềm vui trong tập luyện của bạn là đắm chìm vào cuộc săn tìm giải pháp ‘tối ưu’ hóa. Sẽ không khó để bạn bắt gặp những nội dung trên mạng xã hội với những KOL tự cho rằng phương pháp họ đưa ra là tốt nhất, tối ưu nhất. Trong khi bản thân việc đi tìm giải pháp ‘tối ưu’ và đào sâu vào tiểu tiết là một thứ có thể đem lại niềm vui trong tập luyện, nó cũng có tiềm năng gây rối và ‘lú’, đặc biệt với những người mới bắt đầu hành trình xây dựng thể chất, chưa tích lũy đủ trải nghiệm và hiểu biết để biết rằng thứ gì cần thiết cho họ lúc này. Rốt cục, “tối ưu” thường đi cùng với “thực dụng”. Giải pháp “tối ưu” sẽ tùy thuộc vào mục tiêu, trình độ, và hoàn cảnh của mỗi người. Cơ mà, để biết một thứ liệu có thực sự ‘tối ưu’ hay không, bạn vẫn sẽ phải áp dụng chúng đủ lâu và nhất quán, thay vì ‘nhảy’ giáo án hay bài tập như thay áo.
Không tạo điều kiện thích hợp để cơ thể phát triển.
Tập luyện là điều kiện tiên quyết với sự phát triển thể chất, nhưng chưa đủ. Bạn cần tạo điều kiện cho cơ thể phục hồi sau tập luyện và phát triển, thông qua chế độ ăn, thói quen sinh hoạt, ngủ nghỉ, v.v. Thiếu những ‘điều kiện đủ’ này, không những khả năng tiến bộ về thể chất của bạn sẽ bị hạn chế, mà tập luyện còn có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe của bạn.
Một ví dụ minh họa cho điều này là hiện tượng “Thiếu hụt năng lượng” (low energy availability hay RED-S). Như tên gọi, khái niệm này phản ánh trạng thái cơ thể không được cung ứng đủ năng lượng để duy trì các hoạt động sinh lý cơ bản, khiến chúng bị kìm hãm và dẫn đến những thay đổi bất lợi về sinh lý và tâm lý. Như vừa được đề cập ở trên, cơ thể có khả năng thích nghi rất tuyệt vời. Trong tình huống này, nếu bạn liên tục giới hạn năng lượng cung cấp cho nó và bắt nó tập luyện nhiều hơn và nặng hơn (nói cách khác, lời khuyên “ăn ít đi tập nhiều lên” rất phổ biến trong giới fitness), ‘siêu năng lực’ này có thể được biểu hiện theo chiều hướng ngược lại, bằng cách ‘tắt bớt’ các hoạt động nội tiết và sinh dục cơ bản. Nếu kéo dài, hiện tượng này có thể ảnh hưởng rõ rệt đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống.
Động lực tập luyện không phù hợp.
Chủ đề này đã được mình thảo luận tại đây. Rốt cục, để tập luyện thực sự đem lại lợi ích lâu dài, việc có một lí do ‘vì sao’ phù hợp cho việc tập luyện là cần thiết. Tất nhiên, không có nghĩa là bạn cần biết chắc chắn ngay từ khi mới bắt đầu. Ngay cả khi đã tập lâu năm, những động lực ngoại lai (vd: duy trì hình thể đẹp) hoàn toàn có thể tồn tại cùng với động lực nội tại (vd: tập luyện vì đam mê) của bạn đối với việc tập luyện. Mấu chốt ở đây là, bạn cần có một lí do sâu sắc để khiến tập luyện trở thành một thành phần thiết yếu trong cuộc sống, thay vì chỉ để giảm cân hay thu hút người khác giới.
Hi vọng series bài viết phản biện này giúp bạn có cái nhìn đầy đủ hơn về chủ đề được thảo luận.
Nếu các bạn thấy có ích, hãy chia sẻ và bình luận. T3 cũng sẵn lòng tiếp nhận và phản hồi với những góp ý và phản biện hợp lý, có tính xây dựng và có dẫn chứng đầy đủ.